Een proeftijd is een belangrijke periode aan het begin van een arbeidsovereenkomst. Het is de fase waarin zowel werkgever als werknemer kunnen ontdekken of er een goede match is. Maar wat zijn precies de regels rond een proeftijd? Hoe lang mag een proeftijd duren? En wat zijn de rechten en plichten van beide partijen? In deze blog leggen we alles uit wat je moet weten over dit onderwerp.
Wat is een proeftijd?
Een proeftijd is een afgesproken periode aan het begin van een dienstverband waarin zowel de werkgever als de werknemer de arbeidsovereenkomst direct kunnen beëindigen, zonder opzegtermijn of opgaaf van reden. De proeftijd moet schriftelijk worden vastgelegd in de arbeidsovereenkomst. Zonder schriftelijke afspraak is er géén geldige proeftijd.
Tijdens deze periode krijgen beide partijen de kans om te beoordelen of het dienstverband aan de verwachtingen voldoet. De werknemer kan nagaan of het werk bevalt, de cultuur past en de functie goed voelt. De werkgever kan beoordelen of de medewerker geschikt is voor de functie en in het team past.
Duur van de proeftijd
De duur van de proeftijd is wettelijk vastgelegd en hangt af van het type contract:
- Bij een tijdelijk contract van 6 maanden of korter: geen proeftijd toegestaan.
- Bij een tijdelijk contract langer dan 6 maanden maar korter dan 2 jaar: maximaal 1 maand.
- Bij een tijdelijk contract zonder einddatum (bijvoorbeeld een project): maximaal 1 maand.
- Bij een contract voor onbepaalde tijd: maximaal 2 maanden.
De afspraken moeten in overeenstemming zijn met de cao (als die van toepassing is) en mogen niet in strijd zijn met de wet. Een te lange proeftijd is automatisch ongeldig.
Afspraken schriftelijk vastleggen
Een proeftijd is alleen geldig als deze schriftelijk is vastgelegd, bijvoorbeeld in de arbeidsovereenkomst of in een ondertekende arbeidsvoorwaardelijke brief. Staat er niets over een proeftijd in het contract, dan bestaat deze niet. Een mondelinge afspraak is niet rechtsgeldig.
Het is dus essentieel voor werkgevers om de proeftijd expliciet op te nemen in het contract, en voor werknemers om hierop te letten vóór ondertekening.
Beëindiging tijdens de proeftijd
Tijdens de proeftijd mogen zowel werkgever als werknemer de arbeidsovereenkomst per direct beëindigen, zonder opzegtermijn of ontslagvergoeding. Wel moet de beëindiging direct en ondubbelzinnig worden medegedeeld.
Let op: ook tijdens de proeftijd geldt het verbod op discriminatie. Beëindiging mag dus niet plaatsvinden op basis van bijvoorbeeld geslacht, afkomst, zwangerschap of leeftijd.
Voor werkgevers is het verstandig om eventuele beëindiging goed vast te leggen, inclusief een korte toelichting. Dit kan juridische discussies achteraf voorkomen.
Rechten van de werknemer
Ook al is de proeftijd bedoeld als vrijblijvende fase, werknemers behouden hun rechten. Zo hebben zij recht op loon, een veilige werkomgeving, bescherming tegen discriminatie en – indien van toepassing – een proeftijd die aansluit op het cao.
Als een werknemer tijdens de proeftijd ziek wordt, dan gelden dezelfde regels als buiten de proeftijd. Een zieke werknemer ontslaan tijdens de proeftijd mag, maar de reden mag niet zijn dat iemand ziek is geworden.
Praktische tips voor werkgever én werknemer
Voor werkgevers:
- Leg de duur en startdatum van de proeftijd altijd schriftelijk vast.
- Gebruik de proeftijd actief: evalueer regelmatig, geef feedback en toets verwachtingen.
- Wees transparant en eerlijk richting de medewerker.
Voor werknemers:
- Vraag expliciet naar de proeftijd en de voorwaarden voordat je tekent.
- Gebruik de tijd om niet alleen het werk, maar ook het team en de cultuur te leren kennen.
- Wees open over je ervaringen en verwachtingen.
Wat is een proeftijd? Regels en richtlijnen voor werkgevers en werknemers
Een proeftijd biedt ruimte om elkaar te leren kennen zonder langdurige verplichtingen. Het is een waardevolle fase waarin verwachtingen worden afgestemd en de basis wordt gelegd voor een vruchtbare samenwerking. Door de regels goed te kennen en heldere afspraken te maken, voorkom je misverstanden en start je het dienstverband met vertrouwen. Of je nu werkgever bent of werknemer: een goed begin is het halve werk.
Op businessgids.nl schrijf ik over zakelijk nieuws, deel ik achtergronden en geef ik praktische informatie vanuit mijn ervaring en interesse in de zakelijke wereld. Van inflatie tot vakbond & van receptie tot directie.
