De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA) is sinds de invoering in 2016 al onderwerp van veel discussie. Deze wet verving de oude VAR-verklaring en is bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Ondanks het oorspronkelijke doel is de handhaving van de Wet DBA jarenlang uitgesteld, waardoor veel onduidelijkheid ontstond over de positie van zelfstandigen en hun opdrachtgevers. In 2025 komt hier echter verandering in: de handhaving van de Wet DBA wordt vanaf dat jaar strenger opgepakt door de Belastingdienst. In deze blog bespreken we wat de Wet DBA inhoudt, wat er verandert in 2025 en wat dit betekent voor zowel zzp’ers als opdrachtgevers.
Wat is de Wet DBA?
De Wet DBA werd in 2016 ingevoerd om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. Schijnzelfstandigheid houdt in dat iemand als zzp’er wordt ingehuurd, terwijl die persoon in feite als werknemer werkt. Dit is voor opdrachtgevers vaak voordelig omdat ze geen loonheffingen en premies hoeven af te dragen, terwijl de zzp’er minder sociale bescherming heeft dan een werknemer. De Wet DBA moet ervoor zorgen dat zzp’ers en hun opdrachtgevers heldere afspraken maken over de arbeidsrelatie, om te bepalen of er sprake is van een echte zelfstandige of een werknemer in dienstverband.
Volgens de Wet DBA kunnen opdrachtgevers en zzp’ers een modelovereenkomst gebruiken om aan te tonen dat er sprake is van zelfstandigheid. Dit is bedoeld om duidelijkheid te scheppen over de aard van de arbeidsrelatie. Als uit de werkzaamheden blijkt dat er toch sprake is van een dienstbetrekking, kunnen opdrachtgevers een naheffing van loonbelasting en sociale premies krijgen.
De handhaving van de Wet DBA in 2025
Na jarenlang uitstel heeft de overheid aangekondigd dat de handhaving van de Wet DBA in 2025 strenger zal worden. Dit betekent dat de Belastingdienst actiever zal controleren op schijnzelfstandigheid en sneller boetes of naheffingen kan opleggen aan opdrachtgevers die zzp’ers onterecht inhuren als zelfstandigen. Tot 2025 was de handhaving grotendeels opgeschort, waardoor opdrachtgevers weinig risico liepen. In 2025 komt hier verandering in en zullen controles intensiever worden.
De overheid wil hiermee schijnzelfstandigheid harder aanpakken, vooral in sectoren waar dit veel voorkomt, zoals de bouw, zorg, IT en transport. Het doel is om de arbeidsmarkt eerlijker te maken en te zorgen dat iedereen die in feite als werknemer werkt, ook dezelfde rechten en plichten heeft als een werknemer. Voor opdrachtgevers betekent dit dat ze zorgvuldiger moeten omgaan met het inhuren van zzp’ers en zich bewust moeten zijn van de risico’s.
Wat verandert er voor zzp’ers?
Voor zzp’ers zelf verandert er in 2025 niet direct iets aan de regels rondom het werken als zelfstandige. Echter, de striktere handhaving van de Wet DBA kan wel invloed hebben op de manier waarop opdrachtgevers zzp’ers inhuren. Zzp’ers kunnen te maken krijgen met opdrachtgevers die voorzichtiger worden en meer eisen stellen aan het contract en de manier waarop de samenwerking wordt vormgegeven.
Zzp’ers moeten er rekening mee houden dat ze niet alleen formeel als zelfstandige moeten werken, maar ook in de praktijk. Dit betekent dat ze daadwerkelijk ondernemerschap moeten tonen, zoals het aannemen van meerdere opdrachtgevers, het dragen van ondernemersrisico en het werken zonder directe aansturing van de opdrachtgever. Als een zzp’er in de praktijk te veel lijkt op een werknemer, kan de Belastingdienst dit zien als schijnzelfstandigheid.
Het is voor zzp’ers daarom belangrijk om goede afspraken te maken met hun opdrachtgevers en deze vast te leggen in een modelovereenkomst. Deze overeenkomst moet duidelijk maken dat er geen sprake is van een dienstbetrekking, bijvoorbeeld door te vermelden dat de zzp’er zelfstandig werkt, zijn eigen uren bepaalt en verantwoordelijk is voor zijn eigen werkwijze.
Wat betekent dit voor opdrachtgevers?
Voor opdrachtgevers wordt de handhaving van de Wet DBA in 2025 een belangrijk aandachtspunt. Als opdrachtgever ben je verantwoordelijk voor het juist beoordelen van de arbeidsrelatie met een zzp’er. Als de Belastingdienst bij een controle vaststelt dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, kan dit leiden tot naheffingen voor loonbelasting en sociale premies. Bovendien kunnen er boetes worden opgelegd als blijkt dat de opdrachtgever opzettelijk de regels heeft overtreden.
Om risico’s te vermijden, moeten opdrachtgevers ervoor zorgen dat ze bij het inhuren van zzp’ers zorgvuldig te werk gaan. Het gebruik van een modelovereenkomst kan helpen om de afspraken helder vast te leggen, maar het is vooral belangrijk dat de praktijk aansluit bij de afspraken op papier. Dit betekent dat zzp’ers niet mogen werken onder gezag van de opdrachtgever en dat ze daadwerkelijk als zelfstandig ondernemer moeten kunnen opereren.
Opdrachtgevers die veel werken met zzp’ers, zoals in de bouw of IT, doen er goed aan om hun inhuurbeleid te herzien en ervoor te zorgen dat ze voldoen aan de eisen van de Wet DBA. Dit kan betekenen dat ze strikter worden in hun selectieproces of dat ze vaker kiezen voor vaste dienstverbanden in plaats van zzp’ers in te huren voor langere periodes.
Wat kun je doen om je voor te bereiden op de handhaving van de Wet DBA?
Zowel zzp’ers als opdrachtgevers moeten zich voorbereiden op de striktere handhaving van de Wet DBA in 2025. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen om problemen te voorkomen:
- Maak gebruik van een modelovereenkomst: Een modelovereenkomst helpt om de arbeidsrelatie tussen opdrachtgever en zzp’er vast te leggen. Zorg ervoor dat deze overeenkomst up-to-date is en voldoet aan de eisen van de Belastingdienst.
- Zorg voor duidelijkheid in de praktijk: Niet alleen de overeenkomst, maar ook de praktijk moet aantonen dat er sprake is van zelfstandigheid. Zzp’ers moeten hun eigen werktijden bepalen, meerdere opdrachtgevers hebben en zelfstandig werken.
- Voorkom gezagsverhoudingen: Een van de belangrijkste criteria voor de Belastingdienst is of er sprake is van een gezagsverhouding. Zorg ervoor dat zzp’ers zelfstandig kunnen opereren en dat de opdrachtgever niet fungeert als werkgever.
- Herzie het inhuurbeleid: Voor opdrachtgevers is het verstandig om het inhuurbeleid voor zzp’ers opnieuw te evalueren. Overweeg of het noodzakelijk is om zzp’ers in te huren of dat een vaste aanstelling meer zekerheid biedt.
- Vraag advies aan een expert: Als je twijfelt over de arbeidsrelatie of over de juiste manier om de Wet DBA toe te passen, is het verstandig om advies in te winnen bij een arbeidsjurist of belastingadviseur. Zij kunnen helpen om te zorgen dat je voldoet aan de wetgeving en problemen met de Belastingdienst voorkomt.
De toekomst van de Wet DBA
Met de strengere handhaving van de Wet DBA in 2025 zet de overheid een belangrijke stap in het aanpakken van schijnzelfstandigheid. Hoewel de wet al jaren van kracht is, betekent de nieuwe handhaving dat opdrachtgevers en zzp’ers niet langer de hand kunnen lichten met de regels. Het is daarom essentieel om goed voorbereid te zijn op de veranderingen en ervoor te zorgen dat je arbeidsrelaties op orde zijn.
Door duidelijke afspraken te maken, te zorgen voor een correcte praktijk en goed geïnformeerd te zijn over de wetgeving, kunnen zowel zzp’ers als opdrachtgevers problemen met de Belastingdienst vermijden en blijven profiteren van de flexibiliteit die het werken met zelfstandigen biedt.
